04/04/2021

... Griego ή Heleno - Ρωμιοσύνη ή Ελληνισμός;

21 Νοεμβρίου 1987, εφημερίδα ΑΝΘΡΩΠΟΙ
Μια στο καρφί και μια στο πέταλο… Του Σ. Δ.

Έγραφα τότε στη στήλη μου, θέλοντας να ξεκαθαρίσω και να επιβεβαιώσω μια προσωπική μου γνώμη που έθεσα στη συζήτηση γύρω από το αν θα πρέπει να χρησιμοποιούμε τη λέξη griego αντί heleno.
Κι όλο αυτό όταν «έπεσε» η ιδέα αντικατάστασης του ονόματος της κοινότητάς μας από το καθιερωμένο σε άλλο πιο εύχρηστο και πιο απλό. Σ’ αυτή την απλότητα θα έπρεπε να διαλέξουμε αντί «Comunidad Griega del Estado Carabobo» το «Centro Griego» ή «Centro Heleno». 


Το άρθρο
Είπα τότε, πάντα κατά την προσωπική μου γνώμη ότι προτιμώ το Centro Helénico σαν πιο σωστό, γιατί κι εγώ προσπαθώ να αντικατασταθεί το  ή  από το πιο τιμητικό Hellas. Όμως συμφώνησα στο πιο εύκολο και χρησιμοποιήσιμο Centro Griego λόγω προσαρμογής στο εδώ ξένο περιβάλλον που εκτός από λίγους “διαλεχτούς», θα χρειάζεται ξεχωριστή επεξήγηση για τους πολλούς υπόλοιπους. Γι’ αυτό έκλεινα στο να δεχτώ το Centro Griego. Άλλωστε δεν έχουμε όνο εμείς αυτό το πρόβλημα, το έχουν και η Ελβετία (Suiza), η Φιλανδία (Suomi), η Γερμανία (Alemania Deutschland) και δεν ξέρω πόσες άλλες χώρες.
Έχουμε και στη γλώσσα μας παρόμοια διλλήματα, λόγω του πλούτου της. Με την ευκαιρία σας φέρνω ένα παράδειγμα: Γύρω στο 1900 ξεσηκώθηκε μια αντίθεση ανάμεσα στον Κωστή Παλαμά και τον Νίκο Πολίτη, το λαογράφο. Ο Παλαμάς είχε γράψει για τη λέξη «ρωμιοσύνη» ότι είναι ωραία λέξη και πρότεινε να τη βάλουν στη θέση της λέξης «ελληνισμός», αφού η «ρωμιοσύνη» είναι συνδεδεμένη με τη ζωή μας πιο πολύ. Ο Πολίτης έλεγε ότι έχουμε μια παράδοση από την αρχαία Ελλάδα κι ότι η λέξη «ρωμιοσύνη» θυμίζει κουρέλια και σκλαβιά και πρότεινε τον «ελληνισμό». 
Οπωσδήποτε το «ελληνισμός» έχει μια αίγλη και δεν μπορούμε να την αρνηθούμε, αλλά και η «ρωμιοσύνη» είναι συναισθηματικά δεμένη μαζί μας. Όταν λέει ο Ρίτσος: «τη ρωμιοσύνη μην τη κλαις… πετιέται από 'ξαρχής κι αντρειεύει και θεριεύει…». Ε, πώς να το πούμε, αυτό μας ξεσηκώνει πιο πολύ από τον «ελληνισμό». Υπάρχει και μια Τρίτη λέξη κι αυτή έχει υποστηριχτεί από πολλούς, ιδίως δημοτικιστές, όπως ο Κοραής ή ο Κακριδής και αυτή είναι η «γκραικοσύνη» από το «Γραικός».
Πώς να το κάνουμε όμως; Κατά βάθος υποστηρίζω πως όχι μόνο εδώ αλλά παγκόσμια, θα ’λεγα, πρέπει να επιλέξουμε και να καθιερώσουμε διεθνώς το «Hellas». Εδώ χρειάζεται αντίσταση, όχι προσαρμογή. Το ζήτημα είναι δικό μας και αφορά το όνομα που προτιμούμε. Βέβαια οι ξένοι γνωρίζουν καλύτερα το «Greece», «Grecia», «Greek» και δεν μπορούμε να το απαγορεύσουμε και να επιβάλλουμε  το «Hellas», «Hellenic» κ.λπ.
Θα πρέπει η ελληνική Πολιτεία να κάνει την προσπάθεια και σιγά σιγά να το επιβάλλει.
Αυτή, απλά είναι η γνώμη μου κι ευχαριστώ που με διαβάσατε.          Σ. Δ.

4 comentarios:

  1. Hola querido Stratos...Larga data tiene la diatriba y muy bueno saberla con detalles...En el caso del español o castellano como idioma, debemos escribir Helenos, helenismo, helénico...con una sola l....En español no usamos la doble ll pues se leería como "ye"...Para el inglés no hay problema...Ya el español tiene tiempo con lo helenístico, el helenismo, los Helenos... Y en cuanto a Grecia o Hélade..( algunas traducciones lo utilizan) creo que podemos convivir con ambas en español...Grecia es de origen latino y por los romanos paso a toda Europa...y sus idiomas...influenciados por la fusión cultural grecolatina... En todo caso, hoy las embajadas griegas en Latinoamérica y España se autodenominan "Embajada de la República Helénica"...Esa es mi experiencia con ambos nombres...mientras más sinónimos con... raíces...mejor...

    ResponderBorrar
    Respuestas
    1. Yo, en realidad, guiado por lo de «hellenism» en ingles siempre lo escribía con doble «ll», porque ópticamente me parecía bien. Si se debe escribir así, lo tengo que aceptar. Por lo tanto, no me queda si no agradecerte y ponerme en la tarea de corregir eliminando una «l».

      Gracias por la diatriba y gracias por ser tú el único que lee lo que publicamos en este objetivo del PROYECTO. Lo aprecio mucho!

      Borrar
  2. Όσο αφορά το δίλημμα για την ονομασία των Ελλήνων (είδα και τις άλλες σου δημοσιεύσεις) και της περιληπτικής ονομασίας, δηλ. Ελληνισμός (και άλλα παράγωγα) ή Ρωμιοσύνη, έχω να προσθέσω, αν μου επιτρέπεις, ότι νεότερες απόψεις στηρίζουν κι αυτή την άποψη, όχι μόνο γιατί τόσο ωραία την καθιέρωσε ο Ρίτσος στο γνωστό του ποίημα και χρησιμοποιήθηκε κι από άλλους ποιητές και λογοτέχνες την περίοδο της Κατοχής και της Αντίστασης, αλλά και γιατί έχει ιστορική βάση, αφού από το Βυζάντιο ήταν ήδη καθιερωμένη, ως συνέχεια μεν της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, αλλά με επίσημη γλώσσα την ελληνική, κι έτσι οι δυο έννοιες ταυτίστηκαν. Οπότε το "Ρωμιός" δεν ήταν υβριστικό, αλλά καθόριζε την ταυτότητα των κατοίκων με κοινά γνωρίσματα και κυρίως την ελληνική γλώσσα. Αυτή η ονομασία όμως δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί σήμερα ως διεθνής, γιατί είναι άγνωστη εν πολλοίς. Εξάλλου και το Γραικός< Graeci,Graecia, λέξη που προήλθε από την αρχαιότητα από τη Γραία, πόλη της Βοιωτίας που έκανε πρώτη αποικία στην Ιταλία τον 8ο π.Χ. αι. με λατινική γραφή ήταν καθιερωμένη στην Ευρώπη την περίοδο της Αναγέννησης και του Διαφωτισμού με θετική έννοια (δεν πρέπει να συγχέεται με το γραικύλος που αυτό έχει αρνητική σημασία και σημαίνει τον δουλοπρεπή). Είναι μεγάλη συζήτηση αυτή.

    Καλή δύναμη για να συνεχίζεις.

    ResponderBorrar
    Respuestas
    1. Στράτος Δουκάκης14 de abril de 2021, 4:57 p.m.

      Καλή μου Καίτη,
      Τα στοιχεία που πρόσθεσες στο δίλημμά μου είναι άκρως ενδιαφέροντα και σ’ ευχαριστώ προσωπικά. Είναι πολύ χρήσιμα και θα τα χρησιμοποιήσουμε καταλλήλως όταν χρειαστεί.
      Εναποθέτω για άλλη μια φορά το σεβασμό μου στην προσωπικότητά σου
      και την αγάπη μου στη φιλία σου που αξιώθηκα.
      Σου εύχομαι κάθε καλό!

      Borrar