28/06/2021

Οικογένεια Καλφαγιάννη, ένα όνομα μια ιστορία

 Από τη Φίλια της Λέσβου κατακτώντας το Lago de Maracaibo στη Βενεζουέλα

Της Ανδρονίκης Κουτσαβλή
Αναδημοσίευση από την εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ της Λέσβου

Ο Μέγας Αλέξανδρος έλεγε ότι δεν υπάρχει τίποτα αδύνατο γι’ αυτόν που θα προχωρήσει. Έτσι και έχοντας αυτή τη πεποίθηση και χωρίς κανένα εφόδιο η οικογένεια Καλφαγιάννη κατάφερε να διαπρέψει και να κατακτήσει μία ολόκληρη περιοχή που απλώνεται γύρω από τη Λιμνοθάλασσα του Μαρακαΐμπο. Ωστόσο τα μέλη της οικογένειας παρά την επιτυχία τους στο εξωτερικό δεν ξέχασαν ποτέ την πατρίδα τους, το χωριό που μεγάλωσαν και πέρασαν τα πιο δύσκολα, αλλά συνάμα, τα πιο ωραία χρόνια.


Ήταν το 1957 όταν ο Στυλιανός Καλφαγιάννης σε ηλικία 28 χρονών, μαζί με άλλους 6-7 συμπατριώτες του, ξεκίνησαν το μακρινό ταξίδι για την Βενεζουέλα. Ήταν η εποχή που ο Πέρες Χιμένες βρισκόταν στην εξουσία και καλούσε εργάτες, τεχνίτες και επιστήμονες σε μια προσπάθεια ανάπτυξης, αφού το κράτος ήταν τεράστιο και ο πληθυσμός αναλογικά μικρός. Η τότε ελληνική κυβέρνηση δεν συμφωνούσε με τους όρους που έθετε ο Χιμένες και έτσι οι μετανάστες από Ελλάδα πήγαιναν στην Βενεζουέλα μέσω Ιταλίας.
Με μοναδικό σκοπό να εργαστεί και να βοηθήσει τα δύσκολα εκείνα χρόνια την οικογένειά του, χωρίς να γνωρίζει τη γλώσσα και χωρίς να έχει άνθρωπο να τον περιμένει σε εκείνη τη πλευρά του Ατλαντικού Ωκεανού, ο Στυλιανός Καλφαγιάννης ξεκινά να εργάζεται διπλές βάρδιες στην οικοδομή και σε καπνά για να μπορέσει από κάπου να «πιαστεί». Με δουλειά, με σκληρή δουλειά κατάφερε να πάρει ένα μικρό αγροτικό και γύρναγε στα χωριά να πουλάει λαχανικά.
Το 1961 θα φέρει την αδερφή την Παρασκευή και θα την παντρέψει με έναν φίλο συμπατριώτη, τον Γιάννη Χαλκίτη, τρία χρόνια αργότερα βγάζει βίζα για τον αδερφό του τον Γιώργο ο οποίος είχε τελειώσει την Επαγγελματική Σχολή στη Μυτιλήνη και το ναυτικό. Την εποχή εκείνη ο Στέλιος είχε πάρει μεγαλύτερο φορτηγό, η αδερφή του με τον γαμπρό του είχαν μπακάλικο και ένα μικρό ξενοδοχείο, και δεδομένου του ερχομού του Γιώργου έπρεπε να «ανοίξουν» τις δουλειές για να μπορέσουν να κρατηθούν όλοι οικονομικά. Ο Γιώργος και ο Γιάννης ξεκινούν να εργάζονται σε μια αποθήκη ελλήνων με υφάσματα, μετά από ένα χρόνο δουλειάς, τους δίνουν υφάσματα και ανοίγουν το 1965 το πρώτο μαγαζί με ρούχα-υφάσματα, παπούτσια και μετά από δύο χρόνια εγκαινιάζουν άλλα δύο καταστήματα.

Η μεγαλύτερη ελληνική οικογένεια στη Βενεζουέλα

Οι δυσκολίες όμως δεν έλειψαν, το 1966 και μετά από τέσσερις ημέρες λειτουργίας του πολυκαταστήματος που είχαν μόλις εγκαινιάσει, ήρθαν αντιμέτωποι με την φωτιά που άραβες έβαλαν φοβούμενοι τον ανταγωνισμό. Δυόμισι χρόνια έπρεπε να δουλέψουν για να πληρώσουν τα «σπασμένα» αφού δεν είχαν προλάβει να ασφαλίζουν το μαγαζί. Ωστόσο τα κατάφεραν, άνοιξαν και άλλα υποκαταστήματα και «τράβηξαν» κοντά τους συγγενείς από την Φίλια και την Αθήνα. Έτσι με αρχηγό τον Στέλιο η οικογένεια Καλφαγιάννη κατάφερε να οργανώσει την μεγαλύτερη ελληνική οικογένεια στη Βενεζουέλα, αποτελούμενη από 120 άτομα. Ο οικογενειακός ιστός πλέχτηκε γύρο από τη λιμνοθάλασσα του Μαρακαΐμπο, με όλα τα μέλη της οικογένειας να διαχειρίζονται 17 καταστήματα που βρίσκονταν στη Μέριδα, στην Ελ Βιχία, στην Αγία Βαρβάρα, στο Ματσίκες, στη Βαλέρα, στο Τοβάρ, κ.ά.
Η οικονομική και εμπορική κατάσταση αρχίζει να διαφοροποιείται από το 1995 με την αλλαγή του καθεστώτος, τότε είναι που όπως είπε ο κ. Γιώργος Καλφαγιάννης, ξεκινά, εξαιτίας των πολιτικών συνθηκών, η κάτω βόλτα για μία χώρα πλούσια, τόσο από άποψη φυσικού όσο και ορυκτού πλούτου. Από τα 17 καταστήματα σήμερα οι γιοι του Γιώργου, Αριστείδης και Στέλιος, διατηρούν μετά δυσκολίας τα δύο.
Με κοινωνική δράση

Δεν ήταν όμως η οικονομική και εμπορική επιτυχία που ανέδειξε την οικογένεια ανάμεσα στις εξέχουσες της Βενεζουέλας, ήταν και η κοινωνική τους δράση. Χάρη στην πρωτοβουλία του Στυλιανού Καλφαγιάννη χτίζεται το γηροκομείο «Άγιος Ιωσήφ» στην Αγία Βαρβάρα, με 44 κλίνες, το οποίο λειτουργεί μέχρι και σήμερα. Ακόμη θα βοηθήσει ακόμη να χτιστεί ένα από τα πρώτα Πανεπιστήμια στην πολιτεία καθώς ανέλαβε τα έξοδα δημιουργίας δύο αιθουσών ενώ μέχρι την τελευταία του ανάσα βοηθούσε τόσο στην Αγία Βαρβάρα, όσο και στη Φίλια, με οποιονδήποτε τρόπο μπορούσε.

Στο Ελ Βιχίο ο αδερφός του Γιώργος, δημιουργεί το 1975 την πρώτη ελληνική ομάδα Deportivo Grecia που από την τρίτη κατηγορία κατάφερε να φτάσει στην πρώτη εθνική κατηγορία. Δύο χρόνια θα διατελέσει πρόεδρος του Εμπορικού Επιμελητηρίου, ενώ θα του γίνει πρόταση να κατέβει για υποψήφιος Δήμαρχος, πρόταση την οποία απέρριψε. Το 1986 χρίζεται επιχειρηματίας της χρονιάς και λίγα χρόνια αργότερα ο πρόεδρος της κυβερνήσεως της Βενεζουέλας θα τον παρασημοφορήσει για την κοινωνική του δραστηριότητα. Εδώ θα πρέπει να αναφέρουμε ότι ο Γιώργος Καλφαγιάννης είχε αγοράσει και είχε δωρίσει οικόπεδο για την ίδρυση γηροκομείου. Την οικογένεια Καλφαγιάννη γνώριζαν εξέχουσες προσωπικότητες, όπως ο πρώην πρόεδρος της Βενεζουέλας, Ούγκο Τσάβες, ο πρώην Αρχιεπίσκοπος της Λατινικής Αμερικής, Γεννάδιος Χρυσουλάκης, που φιλοξενήθηκαν στο εξοχικό του κ. Γιώργου.

Δεν ξέχασαν τις ρίζες τους

Η οικογένεια όμως ποτέ δεν ξέχασε τις ρίζες της, το χωριό της, την Φίλια, χάρη σε αυτή, επί προεδρίας Παναγιώτη Φραγκογιάννη, ανακαινίστηκε και λειτούργησε Γυμνάσιο, το οποίο πριν λίγα χρόνια βαφτίστηκε «Καλφαγιάννειο Γυμνάσιο Φίλιας». Ακόμη τα δυο αδέρφια στήριξαν οικονομικά στην διαμόρφωση του νεκροταφείου, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που έχουν ανταποκριθεί στο κάλεσμα της τοπικής κοινότητας. Γι’ αυτό και μετά το θάνατο του αρχηγού της οικογένειας Στέλιου Καλφαγιάννη, τα μέλη της Κοινότητας, με πρωτοβουλία του προέδρου Σταύρου Σκαλοχωρίτη αποφάσισαν με ψήφισμά τους κάθε Αύγουστο να πραγματοποιούνται τα «Καλφαγιάννεια» εκδηλώσεις στην μνήμη του Στέλιου Καλφαγιάννη αλλά και προς τιμήν του Γιώργου Καλφαγιάννη, για την ανιδιοτελή προσφορά στον τόπο τους όλα αυτά τα χρόνια. 

23/06/2021

Επί του έργου…

Το περασμένο Σάββατο, 19 Ιουνίου 2021, κάναμε ένα πολύ σημαντικό βήμα όσον αφορά το ντοκιμαντέρ που έχουμε βάλει στόχο να δημιουργήσουμε σαν «Εγχείρημα». Ο απεσταλμένος μας Κώστας Παλαμήδης κατόρθωσε να πάρει μαγνητοσκοπημένες συνεντεύξεις από τρία βασικά πρόσωπα της ομογένειας της Βενεζουέλας. Κι αυτές είναι του Νίκου Μπακόπουλου, επιχειρηματία και νυν προέδρου της Ελληνικής Ορθόδοξης Κοινότητας της Βενεζουέλας, του Σπύρου Χατζηκωνσταντή, επιχειρηματία και πρώην προέδρου της Ελληνικής Κοινότητας του Καράκας και του πατέρα Ευάγγελου Ζαπάτα, ενοριακού ιερέα της Ορθοδόξου Εκκλησίας από το 2019.

Το ντοκιμαντέρ, «Η ιστορία των Ελλήνων στη Βενεζουέλα» θα είναι για εμάς ένα πολύ σημαντικό βήμα. Θα επιδιώκουμε να περιλαμβάνει μαρτυρίες των Ελλήνων μεταναστών που έζησαν ή εξακολουθούν να ζουν στη Βενεζουέλα. Ειδικά εκείνων που ίδρυσαν, οργάνωσαν, προώθησαν και εδραίωσαν την ελληνική παρουσία σε αυτήν τη χώρα και ήταν στενά συνδεδεμένοι με τις διάφορες κοινότητες ή οργανώσεις που δημιουργήθηκαν και υπήρχαν για περισσότερα από 50 χρόνια.


Και είναι συγκινητικό το ότι, σ’ αυτές τις τρεις συνεντεύξεις που θα προβληθούν προσεχώς, θα συνδυάζονται  όχι μόνο η ιστορία αλλά και οι προσωπικές τους εμπειρίες ως μετανάστες. Ακόμη και ο αγώνας που δίνουν και τώρα ώστε το έργο ή τα έργα τους να συνεχίσουν να υπάρχουν και να λειτουργούν, παρόλες τις δύσκολες και τις κοινωνικοοικονομικά περίπλοκες εποχές που περνάει η χώρα. 
Εμείς θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τους τεχνικούς που με επαγγελματισμό συνέβαλαν στη μαγνητοσκόπηση του ντοκιμαντέρ. Ειδικά, ευχαριστούμε και τους τρεις «πρωταγωνιστές» για τη δεκτικότητα, το χρόνο και τη συμβολή τους να συμμετάσχουν αποτυπώνοντας απλά την ιστορία τους.

Κι όπως έλεγε ο μεγάλος Κρητικός Νίκος Καζαντζάκης: «Να ακολουθάς την κίνηση των προγόνων κρατώντας έτσι αδιάσπαστα το νήμα του καιρού, αυτό δίνει συνοχή,  ευγένεια και ρίζες στη ράτσα». 

10/06/2021

Κομμάτια που μένουν πίσω…

Σ’ εκείνους τους πρώτους μετανάστες

Η μετανάστευση, η αναχώρηση, η αποδημία, η φυγή, η απουσία, ο χωρισμός, το άγνωστο, τα χαμένα χώματα. Κάνει στην άκρη ο καιρός και η θάλασσα να σε χωρέσουν. Αλλά πώς να σε χωρέσει της ξενιτιάς ο σκληρός o κόσμος;
Στις θαλάσσιες λεωφόρους, με προορισμό μακρινό, κυνηγάς το όνειρο. Ατέρμονος ο δρόμος στη χώρα που έφτασες. Η αίσθηση ότι δεν ανήκεις σε κανένα μέρος σε κυριεύει. Ψάχνεις στον ορίζοντα σημάδια που θα σε φέρουν πάλι πίσω στη ζωή. Ο δρόμος πια δε σε θυμάται, σ’ έχει κιόλας απαρνηθεί…
Πάλεψες με την ανάγκη, την ανέχεια, τον οίκτο των άλλων. Πάντα μ’ ένα σάκο στον ώμο ή μια βαλίτσα στο χέρι γεμάτη όνειρα και θρυμματισμένα κομμάτια απ’ το αρμολόγημα του σπιτιού σου και του τόπου σου… Ένα μεγάλο κενό στο κορμί σου. Ένα κενό ίδιο μ’ αυτό που βλέπει κανείς στα ανολοκλήρωτα γλυπτά του Γάλλου καλλιτέχνη Bruno Catalano.
         Κι αυτά τα κομμάτια που λείπουν, να ξέρεις είναι εκείνα που άφησες πίσω στον τόπο σου, σε κάθε τόπο, όπου παραμένει ένα σημαντικό τμήμα του καθενός σας.  
       Όλοι μας λίγο-πολύ έχουμε αφήσει κομμάτια πίσω μας, σε τόπους μακρινούς ή κοντινούς κι ανάλογα μας πονάνε. Είναι να μην γνωρίσει κανείς δυο πατρίδες, είναι να βρεις τη μοναδική που θα σ’ αγκαλιάσει, είναι και μια περίπτωση: καμιά να μη σε δεχτεί κι αυτό είναι πόνος. Αυτά τα κενά στο σώμα μας, αενάως θα μας παιδεύουν…
Σημείωση:
(Πάντοτε μου προκαλούσε ανάμικτα συναισθήματα 
το θέμα που καταπιάστηκα σε τούτη την ανάρτηση. 
Ήταν αυτά τα κομμάτια που λείπουν, 
αυτά μου άναψαν τη σπίθα και φώτισαν μια χαραμάδα διαλογισμού μέσα μου 
και ταυτόχρονα μου έδωσαν την αφορμή να λυτρωθώ 
–παρότι τα μετέφερα σε δεύτερο πρόσωπο– όπως τα μετέφερα.)
Στράτος Δουκάκης
Τούτο το μνημείο του μετανάστη βρίσκεται στην πόλη Garachico της Τενερίφης (Κανάριοι Νήσοι) 
Είναι έργο του γλύπτη και ποιητή Fernando García Ramos.

           Ένας άνθρωπος με μια οπή, ένα κενό στο στέρνο, στο μέρος της καρδιάς, ασάλευτος και μοναχός στη γυμνή ερημιά ψάχνει να βρει σταθμό στον ορίζοντα. Αποφασισμένος να κυνηγήσει το όνειρο. Σαν τα αποδημητικά πουλιά να ταξιδέψει σ’ άλλο μέρος κάποιου παραδείσου με την ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον. Όμως, χωρίς την καρδιά του. Αυτή την έχει αφήσει πίσω του, στη γη του, στους δικούς του.
           Απάνθρωπη στιγμή με μια βαλίτσα στο χέρι, μια μικρή βαλίτσα που… ταυτόχρονα περιέχει πολλά: την οικογένεια, το σπίτι, την πατρίδα, τους φίλους, τις αναμνήσεις… Κι όμως, με το όποιο βάρος, είναι αυτή που εσαεί, θα τον συνδέει με το παρελθόν… που περνάει και φεύγει. 
           Λοιπόν υπάρχουν περιπτώσεις, ανάλογα με τις συνθήκες, που μπορεί να δεθείς, όμως κατά βάθος πάντα θα παραμένεις ένας ξένος. Αλλά και να επιστρέψεις στον τόπο σου πάλι θα νιώθεις ξένος. Αλίμονο σ’ εκείνους που τους έλαχε να γνωρίσουν δυο πατρίδες.
             Ανέκαθεν, στους αιώνες, έφευγαν οι άνθρωποι ψάχνοντας το κάτι άλλο, το καλύτερο για τη ζωή τους. Παρ’ όλο τον τεράστιο πόνο για ό,τι άφηναν πίσω τους.

Τι να πρωτοπάρεις σε μια βαλίτσα;…

03/06/2021

Ελληνικές εφημερίδες στη Βενεζουέλα

Παρά τη μικρή Ελληνική Παροικία στη Βενεζουέλα και παρ’ όλες τις δυσκολίες λόγω έλλειψης τεχνικών μέσων, κυκλοφόρησαν, κατά καιρούς, αρκετές ελληνικές εφημερίδες οι οποίες συνέβαλαν στην ενημέρωση των μελών της σχετικά με τη ζωή και τα γεγονότα στην πατρίδα. 

H πρώτη εφημερίδα κυκλοφόρησε το 1959 από τον Κίµωνα Νόβακ µε τίτλο Αγγελιαφόρος και είχε ως στόχο, κυρίως να διαφημίζει τα κτηματομεσιτικά συμφέροντα της εταιρείας που την εξέδιδε. Το µηνιαίο αυτό φύλλο κυκλοφόρησε µέχρι τις αρχές του 1961.
Ακολούθησε (Απρίλιος 1962), η έκδοση της μηνιαίας εφημερίδας Ελληνικά Νέα µε εκδότη της τον Νίκο Παλαμήδη, ο οποίος είχε πείρα ως δηµοσιογράφος και τυπογράφος. Το Σεπτέµβριο του 1964, ο Παλαµήδης εξέδωσε την εφηµερίδα Ελληνικός Τύπος. Επρόκειτο για ένα µηνιαίο φύλλο, που η κυκλοφορία του διήρκεσε µόνον τρία χρόνια. Το 1965 πουλήθηκε στον εφηµέριο των Ορθοδόξων Γεννάδιο Χρυσουλάκη, ο οποίος και διόρισε ως διευθυντή της έκδοσης τον Σπύρο Αγουρίδη. Τον Αύγουστο του 1966 αυτός µετέθεσε τη διεύθυνση της εφηµερίδας µε τη συναίνεση του Γενναδίου, εκ νέου στον Παλαµήδη, ο οποίος στο µεταξύ είχε αποφασίσει την έκδοση της Ελληνικής Φωνής, που αναδείχθηκε στη µεγαλύτερη εφηµερίδα του Ελληνισµού της Βενεζουέλας. Η εγκαθίδρυση της Χούντας στην Ελλάδα, είχε ως αποτέλεσµα να αυξηθούν οι επεµβάσεις σε βάρος των ελληνόγλωσσων εφηµερίδων της χώρας, γεγονός που οδήγησε σε οικονοµικές περιπέτειες τους εκδότες. Το 1968, η Ελληνική Φωνή πουλήθηκε και πάλι στον Αρχιµ. Γεννάδιο, ο οποίος τη µετονόµασε σε Ελληνικό Φως. Με το όνοµα αυτό συνέχισε την έκδοσή της µέχρι το 1972, οπότε λόγω σοβαρών οικονοµικών προβληµάτων έκλεισε. Ένα χρόνο ενωρίτερα, είχε κυκλοφορήσει η συντηρητική δεκαπενθήµερη εφηµερίδα Ελληνικές Ειδήσεις, την οποία εξέδιδε ο Τζακ Μπακατσιάς µέχρι την πτώση του Χούντας. Εννέα χρόνια αργότερα, ξαφνικά και ανεπάντεχα, έρχεται στο φως και ειδικά στη Βαλένσια, η δεκαπενθήμερη εφημερίδα με τον τίτλο  Άνθρωποι και εκδότη τον Στράτο Δουκάκη και κυκλοφόρησε για δύο χρόνια (1980-1982). Είναι αξιόλογη επίσης η προσπάθεια του Νικολάου Παλαµήδη να εκδώσει και να κυκλοφορήσει δωρεάν κατά καιρούς τις σατιρικές εφηµερίδες Η Πλάκα (1964), Ελεύθερη Σάτιρα (1968) και Μούντζα (1972) µε το ψευδώνυµο «Το Ταµ-Ταµ». Στα χρόνια της Χούντας των συνταγµαταρχών εκδόθηκε επίσης µία αντιστασιακή εφημερίδα µε τίτλο Δημοκρατία, που δημοσίευε κυρίως προκηρύξεις.

Δίχως αμφιβολία η αξία, όση αξία θα μπορούσε να αποδοθεί σ’ αυτούς που συνέβαλαν στις εκάστοτε εκδώσεις των εφημερίδων, είναι μέγιστη και ανεκτίμητη και βέβαια μια ενδιαφέρουσα ψηφίδα στο οικοδόμημα του Ελληνισμού της Βενεζουέλας. Για το λόγο αυτό κι εμείς θεωρήσαμε σωστό να την αναδείξουμε.

Το Εγχείρημα